Digitalizacja XIII i XIV-wiecznych kolumn z klasztoru cysterskiego do wirtualnej kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie
Zbiór zabytków średniowiecznych stanowi najcenniejszą kolekcję Muzeum Narodowego w Szczecinie. Wyjątkową jej częścią jest zespół kapiteli pochodzących z dawnego klasztoru cysterskiego w Kołbaczu, powstałych przed 1270 r. i w latach ok. 1330 –1340. Są jednymi z najbardziej znanych zabytków sztuki Pomorza Zachodniego. Na szczególną uwagę spośród kapiteli z Kołbacza zasługują dwie sceny o charakterze rodzajowym z elementami dydaktyczno-satyrycznymi, nawiązujące do życia mnichów.
Skanery 3D dla upowszechniania domowej edukacji kulturowej
Muzeum Narodowe w Szczecinie postanowiło stworzyć kopie cyfrowe pięciu kapiteli w celu udostępnienia ich w swoim wirtualnym muzeum. Plan ten mógł być zrealizowany w ramach Projektu www.muzeach. Projekt obejmuje powszechne udostępnienie zasobów cyfrowych pięciu muzeów prowadzonych lub współprowadzonych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Jego celem jest poprawa dostępu do zasobów kultury w formie cyfrowej oferowanych przez muzea – uczestników projektu, a co za tym idzie, ułatwienie i upowszechnienie domowej i rodzinnej edukacji kulturowej.
Istnieją różne metody digitalizacji 3D, a wybór właściwej zależy bezpośrednio od celu danej realizacji. W projekcie dla Muzeum zastosowano technologię skanowania 3D z użyciem światła strukturalnego, łączącą prostotę obsługi sprzętu pomiarowego z krótkim czasem potrzebnym na wygenerowanie modelu.
Projekt digitalizacji dla Muzeum Narodowego w Szczecinie został zrealizowany przez firmę SMARTTECH przy pomocy skanera MICRON3D color. Model ten posiada funkcję wiernego odzwierciedlenia nie tylko kształtu obiektów, ale także ich koloru i tekstury.
Skanowanie 3D w kolorze dla branży muzealnej
Faktem niezwykle istotnym przy pracy nad zabytkami jest to, że użycie światła strukturalnego jest całkowicie bezpiecznie, czego nie można powiedzieć o świetle laserowym.
Pojedynczy skan może zostać wykonany nawet w kilka sekund, co stanowiło kolejną zaletę dla Muzeum ze względu na konieczność ograniczenia ruchu zwiedzających w trakcie dokonywania pomiarów. Co więcej, zastosowanie skanu 3D eliminuje większość możliwych błędów pomiarowych, które często mają miejsce w przypadku archiwizacji wykonywanej tradycyjnymi metodami.
Do stworzenia modelu 3D konieczne jest pozyskanie danych dotyczących kształtu i koloru ze wszystkich stron obiektu. Jako, że kamienne kolumny są bardzo ciężkie, nie istniała możliwość przemieszczenia ich. Ich umiejscowienie w bliskiej odległości od siebie oraz od ścian sali nie pozwalało na swobodny dostęp z każdej strony. Na szczęście wszystkie skanery firmy SMARTTECH wyposażone są w statywy z podstawą jezdną z regulowaną wysokością. Pozwoliło to na uzyskanie pełnych skanów każdego z kapiteli, nawet w bardzo trudno dostępnych miejscach. Pobór danych 3D następuje poprzez wyświetlanie przez projektor skanera prążków białego światła na obiekt. Detektor skanera odczytuje zarówno zakrzywienie promieni światła względem kształtu obiektu, jak i informacje o jego kolorze, po czym przekazuje je do podłączonego komputera z zainstalowaną aplikacją SMARTTECH3Dmeasure.
SMARTTECH3Dmeasure – łatwa i szybka obróbka danych 3D
Obróbka pozyskanych danych w dedykowanej aplikacji SMARTTECH3Dmeasure nie wymaga wielu godzin pracy. Podstawowe umiejętności obsługi komputera wystarczają, aby uzyskać zadowalający efekt w postaci dokładnego modelu. Dlatego skanery SMARTTECH doskonale sprawdzają się w placówkach muzealnych, obsługiwane przez ich pracowników po zaledwie krótkim szkoleniu wstępnym.
W wyniku skanowania otrzymuje się chmurę punktów, na podstawie której generowany jest model 3D w postaci siatki trójkątów. Model jest dokładnym odzwierciedleniem skanowanego obiektu, może on więc być użyty do wieczystej archiwizacji zbioru. Aplikacja SMARTTECH3Dmeasure posiada różne funkcje pomiarowe możliwe do wykorzystania w badaniach nad zabytkami, takie, jak wymiarowanie, tworzenie przekroi, czy obliczanie pola powierzchni. Analiza pozyskanych tym sposobem danych stanowi także źródło informacji dotyczących na przykład metody wytworzenia danego zabytku.
Wierne cyfrowe kopie pięciu średniowiecznych kapiteli z Kołbacza zostały umieszczone w cyfrowej bazie Muzeum Narodowego w Szczecinie. Ponadto muzeum wykorzystać może modele do badań i współpracy z innymi placówkami na całym świecie. Takie podejście stwarza nieograniczone możliwości udostępniania zabytków oraz promocję, np. poprzez stworzenie wydrukowanych w 3D kopii zabytków. Dzięki temu wszystkie cele założone w projekcie „www.muzeach” zostaną przez muzeum wykonane w 100%.
Galeria 3D digitalizowanych kolumn ze zbiorów Muzeum Narodowego w Szczecinie